اختلالات شخصیت دسته ای از اختلالات روانی بوده که در شخصیت افراد ریشه دارد و درمان آن ها سخت تر است. یکی از این اختلالات، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal personality disorder) است. این اختلال در خوشه و دسته A اختلالات شخصیت قرار داشته و با اسکیزوئید و اسکیزوفرنی متفاوت است.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با یک الگوی فراگیر از نقایص اجتماعی و بین فردی مشخص می شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ظرفیت کم و شاید حتی نیاز کم برای داشتن روابط نزدیک دارند. معمولا دیگران آن ها را عجیب و غریب پنداشته و ممکن است به دیگران مشکوک باشند. در این مقاله در مورد اختلال اسکیزوتایپال اطلاعات کاملی ارائه شده است.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یک الگوی ریشه دار تفکر و رفتار است که با باورها و ترس های غیر عادی و مشکل در ایجاد و حفظ روابط مشخص می شود، این اختلال در طیف اسکیزوفرنی است اما با آن تفاوت هایی دارد. در واقع اختلالات شخصیت به سه دسته A، B و C تقسیم شده که اسکیزوتایپال در دسته اول آن قرار دارد. ویژگی مشترک اختلالات در دسته اول عجیب و غریب بودن و غیر عادی بودن است.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپیال از روابط نزدیک ناراحت هستند و ممکن است رفتارهای عجیب و غریب از خود نشان دهند. گفتار آن ها ممکن است شامل انحرافات، استفاده عجیب از کلمات یا شواهدی از تفکر جادویی و خرافات باشد، مانند اعتقاد به روشن بینی و خیالات عجیب و غریب. بیماران معمولا تفکر تحریف شده را تجربه می کنند و از صمیمیت اجتناب می کنند. آنها معمولاً دوستان صمیمی کمی دارند، و در کنار غریبه ها احساس اضطراب می کنند، اگرچه ممکن است ازدواج کنند و شغل خود را نیز حفظ کنند.
آنها ممکن است گهگاه به خاطر نداشتن روابط نزدیک ابراز ناراحتی کنند، اما رفتارشان نشان می دهد که تمایل چندانی به روابط نزدیک ندارند. آنها اغلب زمانی که مجبور هستند با مردم ارتباط برقرار می کنند اما ترجیح می دهند خود را در فضای محدود خویش حفظ کنند.
این اختلال که ممکن است بیشتر در مردان ظاهر شود، در اوایل بزرگسالی ظاهر می شود و می تواند اضطراب و افسردگی را نیز تشدید کند. آن ها ممکن است افکار شکاک و پارانوئیدی داشته باشند و از افرادی که به طور غیرمنطقی به آنها اعتماد ندارند دوری کنند. آنها همچنین ممکن است لباس های عجیب و غریب بپوشند یا در سخنرانی ها بی هدف حرف بزنند. این رفتارها می تواند ایجاد روابط نزدیک و موفقیت در کار یا مدرسه را برای آنها دشوار کند.
افراد دارای بیماری اسکیزوتایپال ممکن است فکر کنند که قدرت های ویژه یا کنترل جادویی بر دیگران دارند. آنها همچنین ممکن است بر این باور باشند که رفتارشان از یک پیامد مضر جلوگیری می کند، مثلا فکر می کنند با قرار دادن یک شی در یک مکان خاص می توانند از اتفاقات بد جلوگیری کنند. آنها ممکن است تغییرات ادراکی را تجربه کنند، مانند شنیدن کسی که نام او را زیر لب تکرار می کند یا احساس وجود روح در فضایی که هستند. گفتار آنها ممکن است گاهی مبهم یا نامنسجم باشد. آنها ممکن است از عبارات عجیب و غریب استفاده کنند یا طوری صحبت کنند که دیگران را سردرگم کند.
علائم بیماری اسکیزوتایپال
همانطور که ذکر شد افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دارای رفتارهای عجیب و غریب، الگوهای گفتاری، افکار و ادراکات هستند. افراد دیگر اغلب آنها را عجیب و غریب یا غیر عادی توصیف می کنند. علائم و نشانه های اختلال اسکیزوتایپال شامل موارد زیر است.
لباس پوشیدن، صحبت کردن و رفتار ها عجیب یا غیر عادی هستند.
مشکوک و پارانوئید بودن.
در موقعیت های اجتماعی به دلیل بی اعتمادی به دیگران ناراحت یا مضطرب هستند.
دوستان کم داشتن (البته این مورد گاهی به دلیل درونگرایی افراد است).
فرد دارای ترس از صمیمیت است.
تمایل به تفسیر نادرست واقعیت یا داشتن ادراک تحریف شده (مثلا اشتباه گرفتن صداها با صداها) دارد.
باورهای عجیب و غریب یا تفکر جادویی دارند (مثلا بیش از حد خرافاتی هستند و به چیز هایی مثل نحس بودن عدد 13 اعتقاد دارند).
درگیر خیال پردازی و خیالبافی هستند.
در ارتباط با دیگران انعطاف ناپذیر و بی مهارت هستند.
از نظر احساسی دور، گوشه گیر یا سرد هستند.
پاسخ های احساسی محدود دارند.
داشتن یک الی دو موارد از مورد های بالا به معنی داشتن اختلال شخصیت نبوده و نیاز به بررسی دقیق تر توسط روان درمانگر هست. این افراد معمولا توهم و هذیان ندارند. اکثر افراد مبتلا به STPD در اوایل بزرگسالی تشخیص داده می شوند. اگر پزشک شما مشکوک به آن باشد، با معاینه فیزیکی برای بررسی شرایط فیزیکی شما که می تواند باعث علائم شود، شروع می کند.
آنها همچنین در مورد علائم شما و اینکه آیا سایر اعضای خانواده اختلالات شخصیتی دارند می پرسند. برای تشخیص دقیق روانشناس یا پزشک از شما سوال هایی می پرسند که باید با دقت به آن پاسخ دهید. مثلا اولین باری که علائمی را در خود تشخیص دادید کی بوده است یا در مورد کودکیتان سوال می پرسد.
تفاوت اسکیزوتایپال با اختلال اسکیزوفرنی و اسکیزویید
احتمالا اختلال شخصیت اسکیزویید و اختلال اسکیزوفرنی نیز به گوشتان خورده است، این سه اختلال همپوشانی زیادی با هم دارند ولی با هم تفاوت دارند که در ادامه مشاهده می کنید.
تفاوت اسکیزوتایپال و اسکیزوئید
هر دو اختلالات اسکیزوتایپال و اسکیزویید در خوشه A هستند و به عنوان عجیب و غریب و غیرعادی توصیف می شوند. یک تفاوت بزرگ این است که افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید با واقعیت در ارتباط هستند، در حالی که افراد دارای شخصیت اسکیزوتایپال پارانوئید هستند و به دیگران مشکوک می شوند.
این بدان معناست که افراد مبتلا به اسکیزوئید بیش از حد نگران انگیزه های افراد دیگر نخواهند بود. تفاوت بعدی به دلایل منزوی شدن افراد مبتلا به این اختلالات مربوط می شود. برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، انزوا و فقدان روابط دوستانه نزدیک به دلیل اضطراب اجتماعی یا غیر عادی بودن است. برای اختلال شخصیت اسکیزوئید این نوع انزوا به دلیل عدم علاقه به افراد دیگر است.
تفاوت اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال معمولا با اسکیزوفرنی اشتباه گرفته می شود، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی ممکن است مشابه به نظر برسند، اما بین این دو تشخیص تفاوت هایی وجود دارد و اسکیزوفرنی شدید تر است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی معمولا توهم و هذیان را تجربه نمی کنند، و اگر تجربه می کنند، به شدت یا مکرر آنهایی که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تجربه می کنند، نیستند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نسبت به این تفکر که ایده ها و ادراکات آنها تحریف شده است، باز هستند، در حالی که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی معمولا چنین نیستند. با این حال، فردی که در اوایل زندگی علائم اسکیزوتایپال را نشان می دهد ممکن است به اسکیزوفرنی نیز مبتلا شود. و در بسیاری مواقع افراد دارای اسکیزوفرنی بستری می شوند.
علت اختلال اسکیزوتایپال
محققان دقیقا نمی دانند که چه چیزی باعث اختلال شخصیت اسکیزوتایپال می شود، اما معتقدند که ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی علت آن است. افرادی که یکی از بستگان درجه یک آنها مبتلا به اسکیزوفرنی هستند در معرض افزایش خطر ابتلا به این بیماری هستند. برای افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری اسکیزوتایپال هستند، تجربه ضربه روانی یا استرس مزمن نیز می تواند خطر بروز علائم را افزایش دهد.
محققان شیوع SPD در طول زندگی را تقریبا 4 درصد تخمین می زنند که این وضعیت مردان را کمی بیشتر از زنان تحت تاثیر قرار می دهد. تقریبا نیمی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال حداقل یک دوره افسردگی اساسی را تجربه کرده اند. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت خودشیفته نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند.
مصرف مواد مخدر ممکن است یک عامل کمک کننده برای افرادی باشد که در حال حاضر به دلیل استعداد ژنتیکی در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند. محیط نیز می تواند در ریسک نقش داشته باشد. این خطر برای کودکی که تروما، بدرفتاری، بی توجهی و استرس زیاد را تجربه می کند، بیشتر است.
درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال به ندرت درمان خود این اختلال را دریافت می کنند. وقتی آنها به پزشک مراجعه می کنند، اغلب برای یک اختلال مرتبط مانند افسردگی یا اضطراب است. درمان آن ها ممکن است شامل مواردی مثل رواندرمانگری باشد که رایج ترین نوع درمان است. علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ممکن است شروع رابطه با یک درمانگر را سخت کند. اما با گذشت زمان، شما و درمانگرتان می توانید اهداف مشترکی را تعیین کنید و در جهت رسیدن به آنها تلاش کنید. روش های درمانی شامل موارد زیر است:
درمان شناختی رفتاری (CBT)، که به شما نشان می دهد دیگران چگونه رفتار شما را می بینند و به شما در مدیریت اضطراب و بهبود مهارت های اجتماعی کمک می کند.
درمان حمایتی به شما می آموزد که چگونه احساسات یا افکار منفی را مدیریت کنید، چگونه به مردم اعتماد کنید و چگونه روابط درست ایجاد کنید.
درمان حمایتی به صورت بیان کردن خود، این موضوع به شما کمک می کند تا از تعصبات منفی در مورد روابط خلاص شوید. در مورد افکار، احساسات و نگرانی های خود صحبت خواهید کرد.
خانواده درمانی، در واقع درمان زمانی بهترین نتیجه را دارد که اعضای خانواده درگیر شده و حمایت کنند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال که همچنین دارای اختلال دیگری مانند اضطراب یا افسردگی هستند، ممکن است دارو ضد افسردگی و ضد اضطراب مصرف کنند. اما معمولا درمان اصلی اختلالات شخصیت شامل دارو نیست. داروهای ضد روان پریشی مانند آریپیپرازول، اولانزاپین، کوتیاپین یا ریسپریدون، داروی ADHD گوانفاسین و بنزودیازپین ها مانند کلونازپام داروهایی هستند که برای این بیماری تجویز می شوند. در برخی موارد، به ویژه در دوره بحران یا استرس شدید، ممکن است علائم شدیدی داشته باشید و لازم باشد برای مدت کوتاهی در بیمارستان بمانید.
همچنین کارهایی در زندگی روزمره شما که ممکن است به شما در مدیریت علائم بیماری اسکیزوتایپال کمک کند عبارتند از:
روابط سالم با دوستان و خانواده برقرار کنید.
یک برنامه منظم خواب و ورزش زیاد در نظر بگیرید.
داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید.
فرصت هایی برای رسیدن به اهداف یا دستیابی به موفقیت در مدرسه، محل کار یا فعالیت های تفریحی ایجاد کنید.
سوالات متداول
1- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یک الگوی ریشه دار تفکر و رفتار است که با باورها و ترس های غیر عادی و سایر عواملی که در متن مقاله ذکر شده است شناخته می شود.
2- علائم بیماری اسکیزوتایپال چیست؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دارای رفتارهای عجیب و غریب و عدم ادراک هیجانات هستند که در متن مقاله توضیح داده شده است.
3- علت اختلال اسکیزوتایپال چیست؟
محققان دقیقا نمی دانند که چه چیزی باعث اختلال شخصیت اسکیزوتایپال می شود اما عواملی دخیل هستند که در متن مقاله شرح داده شده است.
پاسخ مشاور: سلام بله چند تا از علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را دارند ولی نظر قطعی تنها توسط روانپزشک صورت می گیرد، با مراجعه به روانپزشک یا متخصص اعصاب و روان درمان های دارویی او را شروع کنید و سپس دوره های روان درمانی هم برای او در نظر داشته باشید.
پاسخ مشاور: سلام بله برخی از علائم و نشانه های اختلال اسکیزوتایپال را دارند ولی تشخیص قطعی تنها توسط دکتر روانپزشک انجام می شود.
پاسخ مشاور: سلام توهم و هذیان در فرد اسکیزوتایپال هم وجود دارد، البته نه به شدتی که فرد اسکیزوفرن تجربه می کنه و اینکه افراد اسکیزوتایپال آگاهی بیشتری نسبت به وضعیت خود دارند.
